Zədələnmiş, oğurlanmış və ya qeyri-qanuni dəyişdirilmiş avtomobil almaqdan yayınmaq üçün ata biləcəyiniz bir sıra addımlar var. Bu addımlar, eyni zamanda, sizi tez-tez nasazlıq edən avtomobil almaqdan da qoruyar.

Lazımi yoxlamaları aparmaq gələcəkdə sizi həm stressdən, həm də artıq xərclərdən xilas edə bilər.

Satıcının etibarlı olduğuna əmin olun

Əgər avtomobili bir tacirdən (avtomobil satan biznesdən) alırsınızsa, aşağıdakılara diqqət yetirin:

• Yaxşı reputasiyaya malik, uzun müddətdir fəaliyyət göstərən bir şirkət seçin.

• Pərakəndə Avtomobil Sənayesi Federasiyası (Retail Motor Industry Federation) və ya Şotlandiya Avtomobil Ticarət Assosiasiyası (Scottish Motor Trade Association) kimi təşkilatlara üzv olduqlarını göstərən nişanlara baxın. Və ya “The Motor Ombudsman”ın davranış kodeksinə riayət etdiklərini göstərən işarələr axtarın. Bu o deməkdir ki, problem yaranarsa, məsələni həmin təşkilatlar vasitəsilə həll edə bilərsiniz.

• Satdığı avtomobillər müstəqil mühəndis və ya avtomobil təşkilatları tərəfindən yoxlanılmış satıcılar daha etibarlıdır.

Hərracdan almaq

Hərracdan avtomobil almaq, ikinci əl avtomobil almanın ən riskli yollarından biridir. Bu yolla aldığınız zaman, birbaşa tacirdən aldığınızdakı kimi hüquqi qorumalara (məsələn, geri qaytarma və ya ödənişin geri alınması hüququ) malik olmaya bilərsiniz.

Hərrac evinin şərtlərini və qaydalarını diqqətlə oxumadan təklif verməyin.

Avtomobilin tarixçəsini yoxlayın

Sadə yoxlamalar sizə avtomobilin qanunsuz satılıb-satılmadığını və ya ciddi zədələr alıb-almadığını öyrənməyə kömək edə bilər. Eyni zamanda, avtomobil üzərində hələ də kredit borcunun olub-olmadığını da müəyyən edə bilərsiniz.

Bu yoxlamalar çox vaxt və ya pul tələb etmir və avtomobili kimdən alırsınızsa alın, mütləq aparılmalıdır.

1. Avtomobilin məlumatlarını DVLA ilə yoxlayın

Satıcıdan aşağıdakı məlumatları istəyin:

• Qeydiyyat nömrəsi (nömrə nişanı)

• MOT test nömrəsi

• Yürüş (kilometraj)

• Marka və model

DVLA-nın pulsuz onlayn avtomobil məlumat yoxlayıcısı ilə bu məlumatların satıcının dedikləri ilə uyğun gəlib-gəlmədiyini yoxlayın.

Əgər bəzi xırda detallarda uyğunsuzluq varsa, bu sadəcə sadə bir səhv ola bilər – satıcıdan izahat istəyin. Lakin verdiyi məlumatlarda saxtakarlıqdan şübhələnirsinizsə, həmin avtomobili almamalısınız.

2. MOT və baxış tarixçəsini yoxlayın

Avtomobillərin yolda təhlükəsiz istifadəsini təmin etmək üçün mütəmadi olaraq MOT yoxlamasından keçməsi vacibdir. 3 ildən yuxarı olan əksər avtomobillər hər il MOT testindən keçməlidir.

Avtomobilin MOT tarixçəsini GOV.UK saytında pulsuz yoxlaya bilərsiniz.

Əgər MOT tarixində fasilələr varsa, satıcıdan səbəbini soruşun. Bəzi hallarda avtomobil müəyyən müddət istifadə olunmayıbsa və SORN (statutory off road notification) ilə qeydiyyata alınıbsa, MOT tələb olunmaya bilər.

3. Özəl tarixçə yoxlaması (data check) alın

Avtomobil üçün özəl tarixçə yoxlaması (bəzən “data check” adlanır) aparmaq yaxşı fikirdir. Bu yoxlama təxminən 20 funt sterlinqə başa gəlir və sizə avtomobil haqqında dəyərli məlumat verir.

Aşağıdakılar bu yoxlama ilə məlum ola bilər:

• Avtomobil oğurluq kimi qeydə alınıbmı

• Satıcı hələ də avtomobilə görə borc ödəyirmi

• Avtomobil ciddi qəzaya düşübmü

• Kilometraj realdırmı

• Avtomobil tam zədələnib, təmir olunub və sonra yenidən istifadəyə verilibmi

Bu yoxlamanı aparmaq üçün internetdə avtomobil məlumat yoxlayan saytlarda axtarış edə bilərsiniz.

Avtomobili yoxlayın və test sürüşünə çıxarın

Avtomobili gündüz və quru havada yoxlayın – çünki nəm halda avtomobildəki zədələri görmək daha çətindir. Mümkünsə, fərdi satıcının evində görüşmək yaxşıdır ki, problem olarsa onun ünvanını biləsiniz.

AA təşkilatının ikinci əl avtomobilin yoxlanması və sənədlərin araşdırılması ilə bağlı faydalı siyahısı mövcuddur. Avtomobilin servis tarixçəsi barədə mütləq soruşun.

Test sürüşü etməyi unutmayın. Bunun üçün sığortanız olmalıdır. Əgər şəxsi avtomobil sığortanız varsa, başqa avtomobili idarə edib-edə bilməyəcəyinizi sığorta şirkətinizdən soruşun. Əgər sığortanız yoxdursa, satıcının sığortası sizi əhatə edə bilər – soruşun.

Əmin deyilsinizsə – Müstəqil hesabat alın

Əgər bütün bu yoxlamalardan sonra hələ də tərəddüd edirsinizsə, başqa avtomobil axtarmaq daha məqsədəuyğundur.

Bununla belə, əlavə addım kimi avtomobil üçün müstəqil hesabat da sifariş edə bilərsiniz. Bu hesabat avtomobilin texniki vəziyyəti haqqında ətraflı məlumat verir və təxminən 100–200 funt sterlinqə başa gəlir.

Bu xidmətlər motoring təşkilatları və ixtisaslaşmış şirkətlər tərəfindən təqdim olunur. Bölgənizdə belə hesabatı haradan ala biləcəyiniz barədə məsləhət üçün The Motor Ombudsman ilə əlaqə saxlayın.

The Motor Ombudsman
Telefon: 0345 241 3008

Avtomobili alarkən – əməliyyat

Qiymətə münasibətdə tərəddüd etməyin – aşağıdan başlayın və satıcı qiyməti tədricən yuxarı çəksin. Sakit olun və yalnız ödəyə biləcəyiniz qədər pul təklif edin. Əgər satıcının sizi çox pul ödəməyə və ya əlavə xüsusiyyətlər almağa məcbur etdiyini hiss edirsinizsə, razılaşmanı ləğv edə bilərsiniz.

Aşağıdakılardan orijinal sənədi (fotokopi deyil) aldığınızdan əmin olun:

• Texniki pasport (V5C qeydiyyat sənədi)

• Keçərli MOT sənədi

Heç vaxt texniki pasport (log book) olmadan avtomobil almayın.

Ödəniş üsulları ilə bağlı tövsiyələr

Nağd ödəmə
Üstünlükləri:

• Əlavə faiz və ya komissiya yoxdur

• Nağd ödəmə ilə endirim almaq mümkündür

Dezavantajları:

• Problem yaranarsa, kredit ödəmələri kimi əlavə hüquqlarınız olmaya bilər

• Xüsusilə baha bir avtomobil üçün nağd pul daşımaq təhlükəli və narahatedici ola bilər

Debet kartla ödəniş
Kart təminatçınız “chargeback” proqramı təklif edirsə, bəzi qoruma hüquqlarınız ola bilər.

Kredit kartla ödəniş
Üstünlükləri:

• Böyük məbləğləri rahat şəkildə ödəyə bilərsiniz

• 100 – 30,000 funt arasında dəyəri olan mallar üçün “section 75” adlı əlavə hüquqlarınız olur – hətta kredit kartla yalnız kiçik hissəsini ödəmisinizsə belə

Dezavantajı:

• Kredit kartlarının faiz dərəcələri adətən yüksəkdir

Elektron köçürmə ilə ödəniş
Nəzərə alın ki:

• Banklarınızın üçüncü tərəfə birbaşa köçürə biləcəyi məbləğə limit qoyulub

• CHAPS köçürməsi edə bilərsiniz, lakin əlavə xərc ola bilər – bankınızdan soruşun

• Əgər şəxsi satıcıdan alırsınızsa, onlar bank məlumatlarını paylaşmaq istəməyə bilər

Tacir tərəfindən təşkil olunan maliyyə ilə ödəniş
Üstünlükləri:

• Pulunuz tam deyilsə belə avtomobil almaq mümkündür

• Problem yaranarsa həm satıcıya, həm də maliyyə şirkətinə qarşı hüquqlarınız olur

Dezavantajı:

• Faiz xərcləri əlavə olunduğundan bu üsul daha bahalıdır

Özünüz təşkil etdiyiniz maliyyə ilə ödəniş
Üstünlükləri:

• Maliyyə şirkətindən pulu aldıqdan sonra debet və ya kredit kartla ödəyərək əlavə qoruma əldə edə bilərsiniz

Dezavantajı:

• Faiz xərcləri mövcuddur

• Problem yaranarsa, maliyyə şirkəti məsuliyyət daşımır

Avtomobili lizinq (hire purchase) ilə almaq
Nəzərə alın:

• Avtomobilin sahibi son ödənişdən sonra siz olursunuz

• Adətən 10% ilkin ödəniş tələb olunur

• Sabit aylıq ödəniş olur – bu da büdcə planlamasını asanlaşdırır

• Əgər ödənişləri davam etdirə bilmirsinizsə, avtomobil geri alına bilər