Əgər qanun sizdən müəyyən bir borcu ödəməyi tələb edirsə – məsələn, bələdiyyə vergisi və ya su ödənişi kimi – siz bu borca cavabdeh sayılırsınız.
Ayrıca, əgər siz hər hansı bir müqavilə imzalayaraq birinə pul verəcəyinizi qəbul etmisinizsə, yəqin ki, bu borcu ödəməli olacaqsınız. Bu, aşağıdakı kimi müqavilələr ola bilər:
kredit müqaviləsi – məsələn, paltaryuyan maşın alıbsınızsa və ya kredit kartı götürmüsünüzsə
kirayə müqaviləsi – əgər kirayədə yaşayırsınızsa
Əgər siz borca cavabdehsinizsə, bu “məsuliyyət daşımaq” deməkdir. Bu, onu göstərir ki, həmin borcu ödəməyə hüquqi öhdəliyiniz var. Əgər cavabdeh deyilsinizsə, kreditorun tələbini rədd edə bilərsiniz. Kreditor – sizə borc verən şəxs və ya təşkilatdır.
Cavabdeh olmadığınız borclar
Aşağıdakı hallarda borcu ödəməyə bilərsiz:
son 6 il ərzində ödəniş etməmisiniz və ya kreditorla əlaqə saxlamamısınız
müqaviləni imzalayarkən problem olub – məsələn, sizə təzyiq göstərilib və ya şərtlər aydın olmayıb
kreditor sizin ödəniş qabiliyyətinizi yoxlamayıb
Əlavə kart sahibi olmusunuzsa
Əgər başqasının – məsələn, həyat yoldaşınızın – kredit kartına əlavə istifadəçi olaraq əlavə olunmusunuzsa, kart şirkəti sizdən borcu tələb edə bilməz. Bu borcun məsuliyyəti yalnız əsas kart sahibinə aiddir.
Əgər 18 yaşdan kiçiksinizsə
18 yaşından aşağı olan şəxslər yalnız gündəlik ehtiyaclar – məsələn, mobil telefon müqaviləsi, geyim və ya qida – üçün borca cavabdeh ola bilər. Əgər əmin deyilsinizsə, hüquqi məsləhət alın.
Ödənişlərinizi sığorta əhatə edirsə
Əgər ipoteka, kredit və ya kredit kartı borcunuz varsa, ola bilər ki, bu borclar üçün Ödənişləri Qoruma Sığortası (PPI) mövcuddur. Əgər belədirsə, bu sığorta siz xəstələnsəniz, işinizi itirsəniz və ya qəzaya düşsəniz, ödənişlərinizi qarşılayacaq.
Sığorta yalnız müəyyən müddət üçün keçərlidir. Sığorta sənədinizdə bu barədə məlumat olacaq.
Borcun vaxt limiti bitibsə
Əgər kreditor sizə qarşı müəyyən müddət ərzində tədbir görməyibsə (məsələn, məhkəməyə verməyibsə), bu borc “vaxtı keçmiş” (statute barred) hesab oluna bilər.
Ən çox borclar üçün bu müddət 6 ildir – bu müddət ərzində ödəniş etməmisinizsə və ya borcun sizə aid olduğunu yazılı olaraq qəbul etməmisinizsə və kreditor məhkəməyə müraciət etməyibsə.
İpoteka borclarında bu müddət daha uzundur – faizlər üçün 6 il, əsas borc üçün 12 il.
Birgə borcdadırsa
Əgər borc birgə adınızdadırsa və digər şəxs ödəniş edibsə və ya borcu yazılı olaraq qəbul edibsə, vaxt limiti yalnız onun üçün sıfırlanır. Ödəniş edildikdə isə hər ikiniz üçün vaxt yenidən başlayır.
Vaxtı keçmiş borc üçün hələ də əlaqə saxlayırlarsa
Əgər borcun “vaxtı keçmiş” olduğunu bilirsinizsə, kreditorun sizinlə əlaqə saxlamasını dayandırmaq üçün onlara məktub yaza bilərsiniz. Məktubda belə yazın: “Sizin tələb etdiyiniz borca görə məsuliyyətimi qəbul etmirəm.”
National Debtline tərəfindən təqdim olunan nümunə məktubdan istifadə edə bilərsiniz. Poçtda göndəriş üçün pulsuz sübut (proof of postage) alın.
